Jezus durfde (kerkelijke) jongeren te confronteren, jij?

‘Meester, wat moet ik doen om het eeuwige leven te krijgen?’ Een adolescent valt voor Jezus op de voeten en stelt hem zo ongeveer de beste vraag die je kunt stellen. Kinderen, tieners en jongeren stellen überhaupt vaak goede vragen, toch? De adolescentie is de levensfase waarin de zaak op scherp komt te staan. De essentiele vragen komen dan als vanzelf bovendrijven. Want; ‘Waarom leef ik?’ En; ‘Wat is mijn roeping?’ De rijke jongeling (zie Marcus 10, Lucas 18 en Matteüs 19) wind er geen doekjes om; wat moet ik doen zodat mijn leven zin heeft? Hoe zorg ik ervoor dat ik het onderste uit de kan haal?

Er vallen een paar dingen op in deze ontmoeting tussen Jezus en de jonge man. Laten we ze maar eens wat van dichterbij gaan bekijken:

1.    Jezus neemt de tijd voor deze jongen

Dit verhaal is te vinden in alle drie de evangeliën. De evangelisten positioneren het verhaal allemaal na het bijzondere moment dat Jezus de kinderen zegent. Je zou kunnen denken dat Jezus na het contact met een groep kinderen nu wel ‘klaar’ is met het kinderwerk. Niets is minder waar, naast de groep heeft Jezus oog voor het jonge individu. Hij stuurt de jongen niet weg, maar gaat in op de vraag van de jongen.

2.    Jezus heeft de jongen lief

De evangelist Marcus geeft aan dat Jezus met liefde naar de jongen kijkt. Jezus is bewogen en betrokken op de levens van mensen. Zijn hart gaat uit naar kinderen en jongeren en hij ziet in de eerste plaats geen lastige puber of een verwend rijk kind. Hij ziet een mens die gemaakt is naar Gods beeld. Jezus heeft de jongen lief.

3.    Jezus gaat het gesprek aan

Er vindt hier in een vrij kort tijdsbestek toch een heel wezenlijke ontmoeting plaats. Jezus gaat het gesprek aan en stelt verdiepingsvragen en een praktisch antwoord op de vraag van de jongen. Jezus geeft hem de uitdaging om de opdrachten van de tien geboden te houden. Waarbij hij doelbewust de geboden van de ‘tweede tafel’ op het netvlies van de jongen zet. Jezus stuurt aan op een confrontatie…

4.    Jezus confronteert de jongen

Deze insteek brengt een reactie bij de jongen teweeg, het gesprek staat op het punt zich te gaan verdiepen. Het resulteert in een door Jezus ingezette interventie die de rijke jongen van zijn stuk brengt. ‘Verkoop alles wat je hebt en volg Mij’. Optrekken met jongeren is meer dan een luisterend oor of een goedbedoelde schouderklop. Het kan nodig zijn om vanuit liefde te confronteren. Jezus gaat in deze situatie de confrontatie niet uit de weg, omdat het de jongen verder kan helpen in de zoektocht naar het doel van zijn leven.

5.    Jezus daagt de jongen uit

Jezus antwoord en opdracht aan de jongen gaat verder dan hij zelf had kunnen denken. De uitdaging zet zijn hele leven in een breder perspectief. Jezus daagt hem uit om zijn ego te verliezen. Zijn bezit, zijn status, zijn houvast en zijn vertrouwen op hem te stellen. Een goede procesbegeleider durft de vragen van jongeren daar waar dit behulpzaam is in een ander daglicht te stellen. De horizon te verbreden en het blikveld te verruimen.

6.    Jezus laat de jongen weer gaan

Jezus respecteert de grenzen van de jongen. Hij geeft de vrijheid om in te gaan op zijn uitnodiging. Hij geeft ruimte aan deze adolescent om andere keuzen te maken dan zijn adviezen en inzichten.

Paus Johannes Paulus II sprak vanuit dit Bijbelgedeelte in 1985 de jongeren toe die massaal naar Rome waren gekomen. Hij stelde dat de adolescentiefase niet het prive bezit is van een jongere. “De levenskracht die je in deze fase van je leven krijgt behoort toe aan de mensheid als totaal. Deel daarom uit van deze energie en wend haar aan om van de wereld een betere plaats te maken. Want door je leven te weg te geven (te verliezen), zul je het ontvangen!”

Hoe confronterend durf jij te zijn richting je ingedutte kerkelijke jongeren op de catechese, club of JV? Hoe liefdevol is het om je kerkelijke tieners te ‘verwennen’ met zoetsappige worship, een veilige bijbelse boodschap en een opgesloten christelijk subcultuurtje?

Deze blog is een bewerking van de inleiding die ik schreef bij het Handboek Kinder & Jeugdpastoraat.

Imago Dei – Jongeren zijn heavy!

Mensen zijn gemaakt naar het beeld van God. Een Latijnse term hiervoor is Imago Dei. In Psalm 8 jubelt de liedjesschrijver David: ‘U hebt hem [de mens] bijna tot een God gemaakt, hem gekroond met glans en glorie.’ Elke mens weerspiegelt de heerlijkheid van God. In elk mens is iets te zien van de grootheid van de Schepper. God is als een architect die in zijn bouwwerken iets van zichzelf legt. Gods creaties zijn kunstwerken, ademen iets uit. Baby’s, kinderen, volwassenen en ook jongeren dragen de blauwdruk van hun maker. Jij en ik reflecteren in elke levensfase van ons bestaan iets van Gods karakter. Het Hebreeuwse woord voor ‘glorie’ heeft de connotatie in zich van een zwaar gewicht. God is groots en de mens daarmee ook. Jongeren zijn heavy.

Jongeren zijn tof. God heeft zijn eigen wezen en persoonlijkheid zichtbaar gemaakt in zijn creatie. Zuigelingen, kinderen, jongeren, volwassenen en grijsaards reflecteren elk in hun eigen levensfase de glorie van God. Ik zet mijn theologische bril op en kijk met positieve ogen naar de periode van het jong zijn. Wat kunnen we als volwassenen leren van jongeren en de periode van de jeugd? Wat heeft God van zichzelf geopenbaard in jonge mensen? Hoe kunnen we als jeugdleiders aanhaken bij de verlangens die (soms ver onder de oppervlakte) resoneren met de Schepper zelf?

Vingerafdruk

Jongeren zijn in de adolescentie fase meer dan ooit op zoek naar de zin van het leven. Zoekend naar iets waar ze zichzelf aan kunnen overgeven. Een jongere stelde eens: ‘Als je niets hebt waarvoor je wilt sterven, dan heb je ook niets waarvoor je wilt leven.’ Jongeren kunnen zich volledig verliezen in dingen die groter zijn dan henzelf. Dit verlangen heeft in het alledaagse leven van een jongere heel veel gezichten. Het kan de vorm aannemen van een onuitblusbaar verlangen naar relaties of seks. Maar je kunt ook denken aan de discipline en het eindeloze geduld waarmee de jonge skater zijn bewegingen onvermoeibaar blijft oefenen. Je voelt het aan de intensiteit waarmee het uitgaan van een verkering wordt beleefd of de afwijzing van een kunstuiting door een vader of moeder. Maar het zit ook in de activiteiten die tot ontplooiing komen in de kamer van de jongere zelf. Hartstochtelijke liefdesbrieven worden geschreven, verheven statements worden in de agenda’s gekalkt en ook de rapteksten die worden gecomponeerd op de achterkant van oude repetitieblaadjes zijn een uiting van passie. Diverse auteurs in de Bijbel gebruiken de periode van de jeugd dan ook gretig als voorbeeld, metafoor of oproep om de kerk te bepalen bij een aantal essentiële zaken. In de volgende paragrafen wil ik een aantal dingen benoemen die de kerk als geheel kan leren door haar jongeren.

Merchandising

Als jonge gast was ik al onder de indruk van het verhaal van Jezus die het tempelplein schoonveegt. Wauw, dit was een andere Jezus dan de lieve man met de schaapjes en de herdersstaf die op de zondagschool op het flanelbord hing! Er staat bij dit verhaal geschreven dat ‘de ijver voor Gods huis’ de jonge rabbi verteert. In de Engelse King James-vertaling van Johannes 2 roept Jezus het uit: ‘Do not make my Father’s house a place of merchandising!’ Jezus stelt de praktijk van de tempeldienst aan de kaak. De tafels met wisselgeld worden omgekiept en de schapen en geiten, bedoeld voor de offerdienst, worden uit hun hokken weggejaagd. Jonge duiven slaan hun vleugels uit nadat de zoon van God hen heeft vrijgelaten in de open hemel.

Ik herken iets van de felheid van Jezus terug in de vele jongeren die ik ontmoet. Jongeren kunnen de hypocrisie van de kerk genadeloos aan de kaak stellen. Jonge mensen prikken er feilloos doorheen als bijzaken in de kerk, zoals tradities, de centrale plaats op het podium gaan innemen. Jongeren nemen geen genoegen met de antwoorden uit de traditie en willen zich (nog) niet neerleggen bij de status-quo. De ‘jeugdwerkveteraan’ Dean Borgman is duidelijk: ‘Kinderen stellen de basisvragen, adolescenten stellen de moeilijke en ultieme vragen, en volwassen… die worden moe van de wezenlijke vragen.’

Profetisch protest

Het waren de alto-jongeren met wie ik optrok in Zeist die me opnieuw bij de profeten van het Oude Testament brachten. Wat te doen met vragen over onrecht en het lijden van deze wereld? Op welke manier is hun way of life een profetisch protest tegen de burgerlijke middenklasse? We deden bijbelstudies uit de tweede helft van het bijbelboek Daniël – hoezo laagdrempelig jongerenwerk? Dit omdat de vreemde wezens uit het profetische bijbelboek hen deden denken aan filmfragmenten uit The Lord of the Rings!

De boosheid over onrecht en machtsmisbruik konn enorme proporties aannemen. De profeten uit het Oude Testament konden op theatrale wijze protesteren tegen het onrecht. Ik herken iets van dit protest in anarchistische symbolen op schooltassen, peace-tekens die aan armbandjes hangen en de songteksten van popartiesten die fungeren als strijdkreten in een voor veel jongeren chaotische wereld.

Creatief

Jongeren weerspiegelen de grote Kunstenaar in hun onnavolgbare creativiteit. De onstuimige passie die door de aderen van de tiener raast, vraagt om expressie. In beelden, geluid, beweging en woorden komt de stroom van emoties aan de oppervlakte. De hieronder geschetste voorbeelden maken dit duidelijk. Graffiti is meer dan vandalisme. Het is een uiting van gevoel. Dansen is pure zelfexpressie. Het symbolen op je schoolagenda kalken omvat meer aan betekenis dan het doden van de tijd in een saaie les. Eén van de leukste dingen die ik zelf ben tegengekomen in de laatste jaren is free running. Free running is het overwinnen van hindernissen op een zo vloeiend en snel mogelijke manier. Zo voor het oog met het grootste gemak wordt er tegen muren opgerend, of een salto gemaakt en sierlijk over de meest moeilijke obstakels heen gemanoeuvreerd. In Frankrijk noemen ze dit parcour. Waarom nog wieltjes gebruiken zoals met skaten als je alles ook met je eigen voeten kunt doen? Tik maar eens free running op YouTube en je komt de meest verbazingwekkende filmpjes tegen. Ik ben er helemaal van overtuigd: jongeren kunnen, als ze hiertoe worden aangemoedigd, ook de kerk voorzien van een enorme dosis creativiteit.

Romantiek

Een ander beeld wat zowel correspondeert met jonge mensen als met God is dat van de romantiek. God is een echte romanticus. Verliefdheid en jaloezie zijn God niet vreemd. Op heel wat plaatsen in de Bijbel wordt de relatie tussen God en zijn volk voorgesteld als een liefdesrelatie. God is de bruidegom en het volk is de bruid. Als het volk Israël andere goden naloopt dan huilt God. God heeft een gebroken hart zoals een bedrogen geliefde dit heeft na de ontdekking dat haar minnaar vreemd is gegaan met het buurmeisje. Jeremia doet een appèl op het volk Israël om terug te keren tot God en gebruikt daarvoor beelden uit de verkeringstijd (Jeremia 2:2). God verlangt naar de ontmoeting met zijn geliefde zoals een verliefd stel uitziet naar het moment waarop ze elkaar weer in de armen kunnen vallen. In het boek Openbaring wordt de kerk van Efeze verweten dat zij haar ‘eerste liefde heeft verlaten’. In het werken met jongeren die ‘schaamteloos verliefd waren op Jezus’ kwam ik terug bij de liefde die ik had gevoeld toen ik een bewuste keuze voor Jezus had gemaakt. Jongeren die zich bekeren, brengen met hun radicaliteit een stuk dynamiek in de kerk die haar voortstuwt en energievol maakt. Iedereen kent de kerkdiensten waar jongeren door belijdenis of onderdompeling laten zien dat God nummer één is geworden in hun leven. De overtuiging waarmee deze jongeren hun getuigenis geven in de kerkdiensten bemoedigt de kerkelijke gemeenschap als geheel. Het geeft een atmosfeer van hoop. Een frisse wind en nieuw vuur doortrekken Gods huis.

Verjongingskuur

Ik kwam tijdens het lezen in mijn Bijbel nog een beeld tegen wat erg tot mijn verbeelding sprak. Paulus gebruikt het beeld van jong zijn in zijn uitleg over de principes van geestelijke groei (Efeze. 4:23). Hij stelt dat onze geest en ons denken voortdurend vernieuwd moeten worden. Het woord ‘vernieuwd’ is hier afgeleid van een woord dat eigenlijk ‘jong’ betekent. Als wij vernieuwd worden in de geest van ons denken, betekend dat zoveel als: ‘jonger (verjongd) worden. Geestelijke groei is dus als het ware één grote verjongingskuur! Naast de paradoxen van het kleiner worden om groter te worden en de laatste die de eersten zijn, kom ik dus een ander beeld op het spoor. Het is de paradox van het jonger worden om ouder (rijper) te worden in het geloof. Om een doorgewinterde christen te worden moet je blijkbaar de eigenschappen van een groentje hebben! 

Krabben waar het jeukt

Het is tijd om de balans op te maken. Jongeren weerspiegelen in hun mens-zijn hele wezenlijke kenmerken van God zelf. Passie, romantiek, gedrevenheid, creativiteit en lef zijn God niet vreemd. Jongeren tonen ons een aantal wezenlijke facetten van God zelf. Jongeren houden de kerk bij de les. Jongeren krabben op de plekken waar het jeukt. De tiener die zichzelf kan verliezen in zijn grootse zoektocht naar de eigen identiteit daagt mij uit om weer opnieuw na te denken over de mijne. Wanneer stond ik voor het laatst stil bij mijn eigen levensdoelen? De intense manier waarop jongeren zich bewust zijn van zichzelf en de wereld om hen heen daagt ons uit om blijvend open te staan voor nieuwe indrukken. Het zijn dus niet alléén de jongeren die de kerk van de toekomst zijn. Zij vormen echter wél een essentieel onderdeel van de kerkelijke gemeente. Jezus plaatst de kinderen in het midden van zijn discipelen. Niet omdat hij ziet wat ze kunnen worden (dat ook), maar vooral al om wie zij zijn in het hier en nu.

Een kerk met jonge mensen is een kerk die haar zegeningen mag tellen. De creativiteit die wordt gebracht, vergroot ons voorstellingsvermogen. De radicaliteit van jongeren over recht en onrecht schudt ons wakker uit onze burgerlijke middagdutjes. De jongeren die bij belijdenis of doop getuigenis afleggen van hun geloof bemoedigen en creëren een atmosfeer van hoop. Jongeren leggen ons het vuur na aan de schenen door ons te vragen naar onze eigen motivatie om te geloven en naar de betekenis ervan in ons dagelijkse bestaan. De Bijbel zelf grijpt naar de beeldspraak over de jeugd om ons te laten verlangen naar een krachtig en authentiek geloofsleven dat openstaat voor verwondering en groei. Jongeren zijn heavy.

 

De wilde manen van Katy Perry (Dark Horse – Grammy Awards)

Na de prachtige single ‘Unconditionally’ was het even schrikken voor menig christen bij de Grammy Awards. Onze lieve Katy lijkt ineens ook een ander gezicht te hebben.  Mevrouw Perry danste als een  heks rond een bezemsteel met verklede demonen op de achtergrond.  Een felrood kruis werd zichtbaar op haar lichaam in een verder grijs-zwart kleurenpalet. Het moet niet gekker worden, toch? Ik kreeg van diverse kanten de vraag wat ik als ‘groot bewonderaar’ van Katy hier wel niet van dacht,

Tja…  kijk eerst anders zelf even naar de clip.

Dark Horse is een ingewikkeld nummer, daar ben ik na een aantal dagen staren op de tekst wel uit. De tekst is namelijk multi-interpretabel, het is een ‘gelaagde’ song die op meerdere manieren kan worden beluisterd. Ik bedoel maar, er komt in de tekst een Griekse godin langs, de legende van Lilith duikt op en een kannibale seriemoordenaar passeert de revue. Ik zeg: “Kom op, Katy we moeten het wel een beetje kunnen bijhouden hoor…”

De performance tijdens de Grammy Awards maakt het niet bepaald overzichtelijker. Toch moet ik toegeven, dat het nummer hoe langer hoe beter lijkt te worden als je het vaker beluisterd (ja ik weet het, ik loop met open ogen in haar duistere valstrikken).

Ok, mijn analyse: In eerste instantie lijkt dit nummer te gaan over een liefdesrelatie. Katy zet zichzelf neer als  een ijzersterke vrouw  waar je niet mee moet spotten. Als je voor haar gaat, dan moet je er ook helemaal voor gaan, zo niet dan zul je merken dat er geen weg terug is. Je zult aan haar krachten ten onder gaan (of zingt ze hier als een ander personage?) . Rapper Juicy J weet dit donders goed en hij bezingt de mysterieuze kracht die er van haar liefde uitgaat. Hij lijkt haar aantrekkingskracht te willen weerstaan, maar gaat alsnog onherroepelijk voor de bijl. Hij tekent een liefdescontract waarbij er geen weg meer terug bestaat. Katy lijkt de liefde of sensualiteit te koppelen aan een duistere mysterieuze onweerstaanbare kracht waar je niet al te lichtvoetig mee om moet gaan.

Of zoals een blogger schreef:

“Don’t mess around with love. It’s like black magic and karma. And being capricious van come back to haunt you.”

Katy zingt daarbij over een Dark Horse – het zwarte paard heeft volgers bloggers een heel scala aan mogelijke betekenissen. Het zwarte paard zou staan voor de ‘underdog’ die zo hard mogelijk rond rent om zoveel mogelijk zielen op te halen voor de hel. Een andere interpretatie meent dat het zwarte paard symbool staat voor een onbekende tegenstander die onverwacht toch de overwinning haalt. Een derde zienswijze meent dat het paard de personificatie is in dromen van een mysterieuze, sensuele wilde levenskracht (ik prefereer de laatste interpretatie).

Katy verwijst zelf in interviews als inspiratiebron naar de film ‘The Craft’ uit 1996. Een aantal meiden experimenteert hier met witchcraft o.a. om een mogelijke boyfriend te ‘bespelen’. Het pakt allemaal faliekant verkeerd uit. Het zou een goede verklaring kunnen zijn voor de hele performance van de Grammy Awards.

Is de song gewoon niet een ingewikkelde manier om te zeggen dat je moet uitkijken in de liefde, omdat je speelt met (een onuitblusbaar) vuur? Een niet onder controle te houden kracht die je kapot maakt als je haar verkeerd gebruikt?

Kortom, ik raak nog niet helemaal uit het veld geslagen van deze performance en song van onze lieve Katy, maar of het nou echt nodig is om met zo’n omweg en ogenschijnlijke verwarring je punt te maken, ik weet het niet…    Al hoe wel… goede kunst confronteert, durft te verwarren en zet aan het denken. Dat lijkt Katy in mijn geval weer te zijn gelukt!